Մենք կնքահայր և կնքամայր էինք հարսանիքի ժամանակ։ Այն օրը, որը պետք է դառնար մեր կյանքի ամենահիշարժան և լուսավոր օրերից մեկը, վերածվեց փորձության, որը ներսից ամբողջությամբ կոտրեց ինձ։ Եկեղեցու զանգերի ձայնը դեռ չէր մարել, երբ քահանան հանկարծ շրջվեց, նայեց ուղիղ ինձ և ցածր, բայց կտրուկ ձայնով ասաց․
«Թող կնքամայրը դուրս գա»։

Մի պահ ինձ թվաց, թե սխալ եմ լսել։ Աչքերիս առաջ երևացին մարդկանց դեմքերը՝ հարազատներ, ընկերներ, հյուրեր։ Բոլորը լռում էին։ Այդ լռությունն ավելի ծանր էր, քան ցանկացած ճիչ։ Ինձ՝ կնքամորը, ստիպեցին լքել եկեղեցին։ Առանց որևէ բացատրության, առանց հարցերի, առանց արդարանալու հնարավորության։

Ես ոչինչ չասացի։ Ես դա արժանի էի։ Բայց ոչ այն պատճառով, որի մասին հետո բոլորը սկսեցին շշնջալ։

Դա եղել էր մի քանի օր առաջ։ Հարսանիքի նախապատրաստությունը վերածվել էր քաոսի։ Զանգեր, վեճեր, ֆինանսական խնդիրներ, վիրավորանքներ։ Ես փորձում էի ամեն ինչ վերահսկել։ Միջամտում էի այնտեղ, որտեղ չպետք է։ Խոսք, որը չպետք է արտաբերեի։ Քայլ, որը չպետք է անեի։ Եվ ամենակարևորը՝ մի գաղտնիք, որը չպահեցի իմ մեջ։ Ես իմ սխալը համարում էի աննշան։ Մարդկային։ Բայց եկեղեցու ներսում, այդ սրբազան վայրում, այն վերածվեց մեղքի, որի համար պետք էր հրապարակային քավել։

Երբ ես դուրս եկա, դռները փակվեցին իմ հետևից։ Եկեղեցու բակում սառը քամի էր փչում։ Ձեռքերս դողում էին։ Ոչ թե ցրտից, այլ ամոթից։ Այդ պահին ես հասկացա, որ երբեմն քեզ դուրս են հանում ոչ թե տարածքից, այլ հենց ինքդ քեզնից։

Ամենացավալին այն չէր, որ քեզ դուրս հանեցին։ Ամենացավալին հայացքներն էին։ Ոմանք դատապարտում էին, ոմանք՝ խղճում, բայց ամենավտանգավորը լռությունն էր։ Ոչ ոք չէր մոտենում։ Ոչ ոք չէր հարցնում, թե ինչ է պատահել։

Հարսանիքից հետո լուրերը տարածվեցին ավելի արագ, քան ես կարող էի պատկերացնել։ Ամեն մեկն ուներ իր տարբերակը։ Ոմանք մեղադրում էին ինձ անպատշաճ վարքի մեջ, մյուսները՝ ընտանիք քանդելու փորձի։ Ճշմարտությունը կորչեց այդ պատմությունների մեջ՝ ինչպես ջուրը ավազի մեջ։

Այդ օրը ես մի բան հասկացա․ տաճարում կանգնած լինելը չի նշանակում մաքուր լինել։ Եվ վտարված լինելը չի նշանակում վերջ։ Երբեմն դա սկիզբ է։ Ցավոտ, ամոթալի, բայց անհրաժեշտ։

Այսօր, հիշելով այդ օրը, ես չեմ արդարանում։ Ես չեմ փախչում հիշողություններից։ Ես ընդունում եմ իմ սխալը։ Բայց նաև հասկանում եմ, որ ոչ ամեն հրապարակային նվաստացում է ծնվում արդարությունից։ Երբեմն այն ծնվում է վախից, լռությունից և կուտակված, չարտասանված խոսքերից։

Մենք կնքամայր էինք հարսանիքի ժամանակ։ Եվ ես եկեղեցուց դուրս եկա ոչ թե որպես կնքամայր, այլ որպես մարդ, ով իր կյանքում առաջին անգամ ստիպված եղավ ազնվորեն նայել ինքն իրեն։

Եվ դա էր ամբողջ պատմության ամենաշոկային պահը։

Մենք կնքահայր և կնքամայր էինք հարսանիքի ժամանակ։ Այն օրը, որը պետք է դառնար մեր կյանքի ամենահիշարժան և լուսավոր օրերից մեկը, վերածվեց փորձության, որը ներսից ամբողջությամբ կոտրեց ինձ։ Եկեղեցու զանգերի ձայնը դեռ չէր մարել, երբ քահանան հանկարծ շրջվեց, նայեց ուղիղ ինձ և ցածր, բայց կտրուկ ձայնով ասաց․
«Թող կնքամայրը դուրս գա»։

Մի պահ ինձ թվաց, թե սխալ եմ լսել։ Աչքերիս առաջ երևացին մարդկանց դեմքերը՝ հարազատներ, ընկերներ, հյուրեր։ Բոլորը լռում էին։ Այդ լռությունն ավելի ծանր էր, քան ցանկացած ճիչ։ Ինձ՝ կնքամորը, ստիպեցին լքել եկեղեցին։ Առանց որևէ բացատրության, առանց հարցերի, առանց արդարանալու հնարավորության։

Ես ոչինչ չասացի։ Ես դա արժանի էի։ Բայց ոչ այն պատճառով, որի մասին հետո բոլորը սկսեցին շշնջալ։

Դա եղել էր մի քանի օր առաջ։ Հարսանիքի նախապատրաստությունը վերածվել էր քաոսի։ Զանգեր, վեճեր, ֆինանսական խնդիրներ, վիրավորանքներ։ Ես փորձում էի ամեն ինչ վերահսկել։ Միջամտում էի այնտեղ, որտեղ չպետք է։ Խոսք, որը չպետք է արտաբերեի։ Քայլ, որը չպետք է անեի։ Եվ ամենակարևորը՝ մի գաղտնիք, որը չպահեցի իմ մեջ։ Ես իմ սխալը համարում էի աննշան։ Մարդկային։ Բայց եկեղեցու ներսում, այդ սրբազան վայրում, այն վերածվեց մեղքի, որի համար պետք էր հրապարակային քավել։

Երբ ես դուրս եկա, դռները փակվեցին իմ հետևից։ Եկեղեցու բակում սառը քամի էր փչում։ Ձեռքերս դողում էին։ Ոչ թե ցրտից, այլ ամոթից։ Այդ պահին ես հասկացա, որ երբեմն քեզ դուրս են հանում ոչ թե տարածքից, այլ հենց ինքդ քեզնից։

Ամենացավալին այն չէր, որ քեզ դուրս հանեցին։ Ամենացավալին հայացքներն էին։ Ոմանք դատապարտում էին, ոմանք՝ խղճում, բայց ամենավտանգավորը լռությունն էր։ Ոչ ոք չէր մոտենում։ Ոչ ոք չէր հարցնում, թե ինչ է պատահել։

Հարսանիքից հետո լուրերը տարածվեցին ավելի արագ, քան ես կարող էի պատկերացնել։ Ամեն մեկն ուներ իր տարբերակը։ Ոմանք մեղադրում էին ինձ անպատշաճ վարքի մեջ, մյուսները՝ ընտանիք քանդելու փորձի։ Ճշմարտությունը կորչեց այդ պատմությունների մեջ՝ ինչպես ջուրը ավազի մեջ։

Այդ օրը ես մի բան հասկացա․ տաճարում կանգնած լինելը չի նշանակում մաքուր լինել։ Եվ վտարված լինելը չի նշանակում վերջ։ Երբեմն դա սկիզբ է։ Ցավոտ, ամոթալի, բայց անհրաժեշտ։

Այսօր, հիշելով այդ օրը, ես չեմ արդարանում։ Ես չեմ փախչում հիշողություններից։ Ես ընդունում եմ իմ սխալը։ Բայց նաև հասկանում եմ, որ ոչ ամեն հրապարակային նվաստացում է ծնվում արդարությունից։ Երբեմն այն ծնվում է վախից, լռությունից և կուտակված, չարտասանված խոսքերից։

Մենք կնքամայր էինք հարսանիքի ժամանակ։ Եվ ես եկեղեցուց դուրս եկա ոչ թե որպես կնքամայր, այլ որպես մարդ, ով իր կյանքում առաջին անգամ ստիպված եղավ ազնվորեն նայել ինքն իրեն։

Եվ դա էր ամբողջ պատմության ամենաշոկային պահը։